W VI rozdziale Kodeksu Pracy natrafić możemy na regulacje prawne nakładające na pracodawcę obowiązki w zakresie ryzyka zawodowego.
W każdym miejscu pracy istnieje szereg ryzyk zawodowych, które mogą wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Aby zarządzać nimi w sposób odpowiedzialny i zgodny z prawem, pracodawcy są zobowiązani do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego. Ten wstępny etap jest kluczowy nie tylko dla spełnienia wymogów prawnych, ale także dla budowania kultury bezpieczeństwa w miejscu pracy. Przyjrzymy się bliżej, jak ocena ryzyka zawodowego wpływa na każdy aspekt bezpiecznej pracy oraz jak poprawnie ocenić ryzyko zawodowe na stanowiskach pracy.
Przepisy art.226 stanowią, że pracodawca :
1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;
2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
W rozdziale XI Kodeksu Pracy odnajdujemy natomiast zapisy dotyczące obowiązku konsultacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przepisy art. 237.11a stanowią, że pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:
1) zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji chemicznych i ich mieszanin, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników;
2) oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku;
3) tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
4) przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego;
5) szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
Czym właściwie jest ryzyko zawodowe?
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. poz. 1650, z 2007 r. poz. 330, z 2008 r. poz. 690, z 2011 r. poz. 1034 oraz z 2021 r. poz. 2088) definiuje ryzyko zawodowe jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Czym jest ocena ryzyka zawodowego?
Ocena ryzyka zawodowego zakłada uważne obserwowanie przebiegu procesów pracy, stanowisk, obszaru oraz warunków odbywania się procesów pracy. W następstwie powyższego sporządzona zostaje dokumentacja określająca, jakie czynniki (np. narzędzia, urządzenia, substancje chemiczne, hałas i inne środowiska pracy) mogą mieć niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pracownika biorącego udział w konkretnym procesie pracy, czy zatrudnionego na danym stanowisku. Istnieje kilka metod oceny ryzyka zawodowego. Jedną z nich jest metoda zdefiniowana wg polskiej normy PN-N-18002. Zgodnie z nią następnym elementem oceny ryzyka jest szacunkowe określenie i potwierdzenie, czy występujące ryzyko na ocenianym stanowisku pracy związane z ustalonymi niekorzystnymi warunkami jest dopuszczalne, czy niedopuszczalne.
Warto tutaj zaznaczyć, że w dokumentacji ryzyka zawodowego, samo ryzyko określa się jako dopuszczalne w przypadku, gdy pracodawca wdroży wystarczające środki chroniące pracownika przed oddziaływaniem czynników niekorzystnych. W sytuacji przeciwnej ryzyko zawodowe będzie niedopuszczalne. W takim przypadku należy zastosować dodatkowe, skuteczne środki ochrony zwiększających bezpieczeństwo pracownika.
Kto jest odpowiedzialny za ocenę ryzyka zawodowego?
Zgodnie z informacjami wynikającymi z Kodeksu Pracy, za ocenę ryzyka zawodowego odpowiedzialny jest pracodawca.
Ponadto, w § 39 ust. 1. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. poz. 1650, z 2007 r. poz. 330, z 2008 r. poz. 690, z 2011 r. poz. 1034 oraz z 2021 r. poz. 2088) czytamy : „Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, materiałów zawierających czynniki biologiczne, rakotwórcze lub mutagenne oraz przy zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.”
Jak poprawnie ocenić ryzyko zawodowe na stanowiskach pracy?
Istnieje wiele metod oceny ryzyka zawodowego. Możemy w tym celu posłużyć się polską normą PN-N-18002, a także skorzystać z podejścia pięciu kroków polecanego oraz szczegółowo przedstawionego przez Państwową Inspekcję Pracy – patrz Ocena ryzyka w pięciu krokach – PIP
Pamiętajmy, aby identyfikacja zagrożeń i ocena związanego z nimi ryzyka zawodowego opierała się na zasadach zdrowego rozsądku, a tam gdzie jest to możliwe, zalecane jest szacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wielkości charakteryzujących zagrożenie np. wyniki pomiarów czynników szkodliwych tj. dopuszczalne stężenia czynnika szkodliwego lub natężenie hałasu.
Kto powinien ocenić ryzyko zawodowe?
Do tematu opracowania oceny ryzyka zawodowego należy podejść wykorzystując posiadaną wiedzę na temat analizowanych stanowisk oraz występujących na nich zagrożeń. W przypadku wielu małych przedsiębiorstw pracodawca jest dobrze zaznajomiony z przeprowadzanymi w nich procesami pracy. Zna ich specyfikę oraz może samodzielnie ocenić ryzyko.
W większych przedsiębiorstwach ocenę ryzyka zawodowego mogą przeprowadzić kompetentni pracownicy wspomagając się wiedzą i doświadczeniem specjalisty ds. BHP.
Praktycznym i efektywnym sposobem może okazać się zlecenie opracowania oceny ryzyka zawodowego zewnętrznym ekspertom.
Opracowujemy Ocenę Ryzyka Zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy.
Zapraszamy do kontaktu !
